Informacja WIOŚ w Katowicach o przyczynach złej jakości powietrza
Każdego roku w okresie sezonu grzewczego, trwającego od września do kwietnia, stacje monitoringowe jakości powietrza Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach wykazują przekraczanie dopuszczalnych norm dla pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(α)pirenu.
Liczba dni z przekroczoną normą dobową dla pyłu zawieszonego PM10, określoną na poziomie 50 μg/m3, wynosiła w 2014 roku w obszarach zabudowy mieszkaniowej od 53 do 144 dni. Przy szczególnie niekorzystnych warunkach pogodowych (niskie temperatury i bezwietrznie) stężenia pyłu zawieszonego przekraczają wielokrotnie dopuszczalną normę i każdego roku ostrzegamy społeczeństwo o niebezpieczeństwie przekroczenia wartość progowej 200 μg/m3 wskazującej na niebezpieczeństwo wystąpienia poziomu alarmowego (od 300 μg/m3), który również jest przekraczany.
Przekroczone są również normy dla jeszcze bardziej szkodliwego dla naszego zdrowia pyłu PM2,5 (norma roczna 25 μg/m3) oraz rakotwórczego benzo(α)pirenu (norma roczna 1 ng/m3).
Główną przyczyną złej jakości powietrza w okresie sezonu grzewczego jest emisja z indywidualnego ogrzewania budynków mieszkalnych, czyli tzw „niska emisja" ze względu na mała wysokość kominów, z których emitowane są zanieczyszczenia.
Na terenie Śląska, poza emisją z budynków indywidualnych, występującą głównie w małych i średnich miejscowościach, problem tego typu emisji występuje również w dużych miastach, i związany jest ze starą zabudową mieszkaniową wielorodzinną (tzw. „familoki").
Ta szkodliwa emisja powodowana jest głównie spalaniem paliw złej jakości, w bardzo wielu przypadkach w starych paleniskach, o słabych parametrach energetycznych. Podobny problem występuje również w małych firmach produkcyjno - usługowych, z których emisja nie wymaga uzyskania pozwolenia.
W okresie od maja do września przekroczenia normy dla pyłu zawieszonego występują sporadycznie, ale wysokie i bardzo wysokie poziomy stężeń w okresie zimowym powodują przekroczenie normy rocznej wynoszącej 40 μg/m3.
W mniejszym stopniu na złą jakość powietrza w naszym otoczeniu wpływa emisja przemysłowa (czyli tzw. punktowa) oraz transport (emisja liniowa).
W województwie śląskim, w okresie ostatnich 10 lat, emisja pyłów do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych spadła z poziomu 27 tyś. ton/rok (2004) do poziomu około 11 tyś. ton/rok (lata 2012 - 2014), co zobrazowano na wykresie.
Wykres: Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w województwie śląskim w latach 2004 - 2014 (źródło: GUS)
Działania zmierzające do poprawy jakości powietrza zostały określone w czterech Programach Ochrony Powietrza (POP), uchwalonych przez Sejmik Województwa Śląskiego. Ostatni POP został uchwalony w listopadzie 2014 roku. W ramach realizacji POP przewiduje się m.in.:
- rozbudowę i integrację sieci ciepłowniczej, czyli podłączenie jak największej liczby budynków mieszkalnych do sieci ciepłowniczej,
- wyeliminowanie spalania paliw złej jakości w piecach domowych.
- wyeliminowanie spalania odpadów w paleniskach domowych,
- ograniczenie emisji ze źródeł komunikacyjnych oraz ograniczanie emisji ze źródeł przemysłowych.
Zadania określone w POP powinny być realizowane przede wszystkim przez gminy województwa śląskiego, ale każdy mieszkaniec województwa może przyczynić się do poprawy jakości powietrza, mając na uwadze zakres zadań przewidywanych do realizacji.
Występujące w okresie lata przekroczenia ozonu związane są przede wszystkim z dużym nasłonecznieniem oraz wysokimi temperaturami i obecnością w powietrzu tzw. prekursorów ozonu (m.in. tlenki azotu, węglowodory). Na to zanieczyszczenie mamy znacznie mniejszy wpływ niż na emisje pyłów.
Na stronie internetowej www.katowice.wios.gov.pl podawane są informacje dotyczące jakości powietrza na terenie całego województwa śląskiego. Dane bieżące pochodzą z 18 automatycznych stacji monitoringu powietrza (największa ilość w kraju). Na stronie internetowej WIOŚ w Katowicach zamieszczane są również dane z prowadzonych pomiarów manualnych i pasywnych, które ukazują się z przesunięciem czasowym wynikającym z wykonywania analiz laboratoryjnych.
Wszystkie wyniki pomiarów znajdują się w zakładce „Śląski Monitoring Powietrza".
Poza bieżącymi wynikami badań jakości powietrza na stronie internetowej Inspektoratu znajduje się zakładka System Prognoz Jakości Powietrza, w którym we współpracy z IMGW PIB Oddział w Krakowie Zakład w Katowicach podajemy informację o przewidywanej jakości powietrza na kolejną dobę (tzw. krótkoterminowa prognoza zanieczyszczeń).
Począwszy od 2011 roku, w celu dotarcia z informacjami o jakości powietrza do możliwie jak najszerszego grona odbiorców, Inspektorat podjął współpracę z Telewizją Katowice. Codziennie (również w soboty i niedziele) o godz. 19:20 na antenie TYP Katowice, w programie „Eko prognoza" emitowany jest komunikat ekologiczny, w którym podawana jest informacja o jakości powietrza w minionej dobie i o przewidywanej jakości na dobę kolejną, przygotowywana przez IMGW w ramach krótkoterminowej prognozy zanieczyszczeń.
Każdego dnia roboczego WIOS w Katowicach wysyła do Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego informację (brak przekroczeń) lub powiadomienie (przekroczenia norm) o jakości powietrza.
Odbywa się to na podstawie „Procedury powiadamiania o jakości powietrza", która jest elementem „Planu zarządzania kryzysowego województwa śląskiego".
Bieżące dokumenty dotyczące informacji oraz powiadomień o przekroczeniu poziomów dopuszczalnych w zakresie jakości powietrza oraz powiadomienia o zagrożeniach związanych ze stanami alarmowymi są dostępne na głównej stronie internetowej WIOŚ w Katowicach, a także m.in. na stronie internetowej Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach - w ostrzeżeniach i komunikatach Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego.
WIOŚ w Katowicach dane dotyczące jakości powietrza prezentuje także na tablicy świetlnej znajdującej się w centrum Katowic, na budynku Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach (zbieg ulic Plebiscytowa i Jagiellońska).
Na stronie intemetowej WIOŚ w Katowicach znajduje się link do strony internatowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (zakładka: „Portal GIPS o jakości powietrza"), na której znajdują się informacje dotyczące jakości powietrza w całej Polsce.
Rozmieszczenie zakładek dotyczących jakości powietrza przedstawiono na tzw. „zrzucie ekranu", natomiast system informowania społeczeństwa o jakości powietrza w województwie śląskim został przedstawiony na schemacie.
Pliki do pobrania:
