Obrona cywilna

Zgodnie z art. 137 ustawy z dnia z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity, Dz.U. 2004, Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.) obrona cywilna ma na celu:

• ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury;
• ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny;
• współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

W zakresie obrony cywilnej powyższa ustawa określa ponadto:

• organy administracji w sprawach obrony cywilnej;
• skład oraz sposób tworzenia formacji obrony cywilnej;
• obowiązki obywateli w zakresie obrony cywilnej (służba w OC, szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony ludności);
• przysposobienie obronne młodzieży szkolnej i studentów.

Szczegółowy katalog zadań obrony cywilnej zawiera Pierwszy Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, sporządzony w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r. (Dz.U. 1992, Nr 41, poz. 175), który Rzeczpospolita Polska przyjęła 19 września 1991 r.

W rozumieniu Protokołu określenie „obrona cywilna" oznacza wypełnianie wszystkich lub niektórych wymienionych niżej zadań humanitarnych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych, i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania.

Są to następujące zadania:

• służba ostrzegawcza;
• ewakuacja;
• przygotowanie i organizowanie schronów;
• obsługa środków zaciemnienia;
• ratownictwo;
• służby medyczne, włączając w to pierwszą pomoc oraz opiekę religijną;
• walka z pożarami;
• wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych;
• odkażanie i inne podobne działania ochronne;
• dostarczanie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia;
• doraźna pomoc dla przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami;
• doraźne przywrócenie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej;
• doraźne grzebanie zmarłych;
• pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych dla przetrwania;
• dodatkowe rodzaje działalności, niezbędne dla wypełnienia któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym planowanie i prace organizacyjne.

Formacje obrony cywilnej tworzy się w gminach i zakładach zatrudniających więcej niż 50 pracowników. W zakładach pracy zatrudniających mniej niż 50 pracowników, mogą być tworzone wspólne formacje dla kilku sąsiadujących ze sobą zakładów. Jeżeli jednak w zakładzie zatrudniającym poniżej 50 pracowników wytwarza się, magazynuje lub wykorzystuje do produkcji toksyczne środki przemysłowe, kierownicy, właściciele mają obowiązek powołać formacje, zdolne do samodzielnego działania ratowniczego w strefach bezpośredniego zagrożenia stwarzanego przez zakład pracy.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w gminach i zakładach pracy tworzy się:

• formacje obrony cywilnej ratownictwa ogólnego
• formacje obrony cywilnej przeznaczone do wykonywania zadań specjalnych

W czasie pokoju formacje obrony cywilnej nie są w pełni rozwinięte. Gotowość do działania będą osiągały sukcesywnie, z chwilą ogłoszenia wyższych stanów gotowości obronnej (w czasie od kilku do kilkunastu godzin). Czynności, obowiązki, harmonogramy i sposoby przeprowadzania tych operacji określają zarządzenia i wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju.

Szefem Obrony Cywilnej na poziomie województwa jest wojewoda, na poziomie powiatu-starosta, a na poziomie gminy - wójt.